Sider

mandag den 25. februar 2013

Miðflokkurin reypar av veljarakanning

Miðflokkurin sær positivt uppá veljarakanningina, sum annars er vánalig fyri samgonguna:
Sambært seinastu veljarakanning, ið kann lesast í Dimmu í dag, hevði Miðflokkurin fari fram við 0,6% um val var í dag. Miðflokkurin er einasti samgonguflokkur við framgongd og einasti av teimum trimum smærri flokkunum við framgongd.
Kelda: facebook-veggurin hjá Miðflokkinum.


Tjóðveldi vil jú ikki vera verri, so tey skriva skjótt á sínum facebook-veggi:
Sambært seinastu veljarakanning, ið kann lesast í Dimmu í dag, hevði Tjóðveldi fingið 22 prosent av atkvøðunum, um val var í dag. Hetta er ein framgongd í mun til síðsta val uppá heili 3.7 prosentstig. E er eisini einasta sjálvljóð, ið stendur til at fáa framgongd.

Nýggj veljarakanning - ógreitt úrslit

Í Dimmu í kvøld verður skrivað um nýggja veljarakanning, sum Gallup hevur gjørt fyri blaðið. Yvirskriftin á forsíðuni er, at samgongan missur meirilutan. Tí samgongan gongur aftur. Ella báði og:

Klipt úr Dimmalætting 25. februar 2013

Sveinur Tróndarson stendur aftanfyri hesa nýskapandi analysuna.

onsdag den 20. februar 2013

Kjak í Klaksvík: Toppfundur á Torradøgum

Norðlýsið hevur hitað upp gjøgnum dagin. Og Kringvarpið sendi í útvarpinum frá fundinum. Tað var toppfundur, skrivar Norðlýsið. Og lív var í. Og Heini O. Heinesen í øðini.

Jón Brian í Miðlahúsinum og Óluva í Kringvarpinum stýrdu kjakinum. Tey høvdu býtt kjakið upp í fýra høvuðsspurningar.

Her varð lurtað. Og viðmerkt á facebook so hvørt, tað kemur her fyrst:


Fyrsti spurningur er, um loyvini skulu hava tíðaravmarking.

Eg haldi nei. Óendalig loyvi er tað rætta.

mandag den 18. februar 2013

Byrdestop, kovendinger og jobskabelse

Byrdestop? Mest tåbelige ord i den økonomiske debat i lang tid. Og skaber ingen jobs.

Det er ikke i det gamle erhvervsliv (som klager over byrder), at der skabes job. Det gamle erhvervsliv er i hård konkurrence, og derfor bliver der ikke skabt mange jobs her.

Det er i nye virksomheder i nye brancher, at der skabes jobs. Især indtil disse virksomhederne får konkurrence.

lørdag den 16. februar 2013

Um trý uppsløg á facebook

Fyrst í árinum slóg ein vinkona hesa myndina á veggin hjá mær á facebook

No Hope For Human Race
og spurdi:
Kennir tú teg aftur? >:)
(Eg skilji ikki hasi teknini aftaná spurnartekin, men tey vóru við uppslagnum.)

Stutt um timing av sparingum

Fíggjarmálaráðið fyrireikar fíggjarkarmar fyri 2014.

Jørgen Niclasen sigur við útvarpið:
málið hjá landsstýrinum er framvegis, at javnvág ella eitt lítið avlop skal vera í fíggjarlógini fyri 2016. Og tað er framvegis ein stór avbjóðing
(...) Lata vit bara standa til, verður hallið í fíggjarlógini okkurt um 200 milliónir krónur um árið øll árini, 

Føroyski búskapurin er 13 mia kr. Um búskapurin veksur bara 5 pct um árið nominelt, so veksur búskapurin meira enn 600 mió kr um árið, og harav vaksa almennu inntøkurnar (við verandi skattatrýsti) við meira enn 250 mió kr um árið. So lat hallið fáa frið.

fredag den 15. februar 2013

Tá kreppan rakar búskapin - og fólk

Tá búskapurin er í kreppu, so er mest konkreta avleiðingin, ið vit merkja, ofta at arbeiðsloysið veksur. Og veksur.

Fólk missa arbeiðið ella kenna onkran, ið ger.

Og tá kreppa er í búskapinum, eru fólk tí stúrin um framtíðina. Fólk óttast m.a. at missa arbeiðið. So tey fara at leggja pengar til síðis, fyrireika seg uppá at inntøkan minkar, so at siga. Nýtslan fer niður. Og so varir kreppan við.

onsdag den 13. februar 2013

Tá vit læra børnini at hata

Pensum í ísraelskum og palestinensiskum skúlum er kannað og er ein frágreiðing komin av úrslitinum. Amerikanska stjórnin hevur fíggjað kanningina.

Kanningin umfatar 30 000 síður av teksti, og staðfestir, at bæði í Ísrael og Palestina inniheldur undirvísingartilfarið í skúlanum nógva negativa umrøðu av fólkinum í hinum partinum í stríðnum, og umrøður hitt fólkið sum fíggindar. Børnini læra at hata hvønn annan longu í skúlanum -- um ikki fyrr.

Ísraelska stjórnin avvísir kanningina. Hóast kanningin vísir, at støðan er verri (meira hatursfylt pensum) á palestinensisku síðuni, so var palestinensiski forsætisraðharrin, Salam Fayyad, ikki avvísandi, men hevur biðið um hjálp at gera betri undirvísingartilfar.

Hattadamupolitikkur hjá Fólkaflokkinum?

Rigmor Dam rapporterar á facebook, at sagt er í Tinginum:
Annika Olsen mælir til, at Fountain House verður fíggjað av vinnuni, kommununi og eldsálum!!

Hví fanin forera eina miljard um árið burtur til "vinnulívsmenn" og so liggja á knøunum og lefla fyri teimum fyri at fíggja vælferðarsamfelagið -- og so kalla tað eldsálir aftrat, hvat er tað fyri ein undirbrotligheit, Annika er farin í gongd við?

tirsdag den 12. februar 2013

Útvarpslogikkur ella bara hentur idiotur

Kom og lækka ALS-útgjaldið nú. Tí annars er vandi fyri, at tað má lækkast í 2017.


Útvarpið er aftur farið í sjálvsving:
Bendir hetta ikki á, at tað sum var gjørt í fjør (ALS-gjaldið lækkað), at tað var ov lítið?

Hvar fær journalisturin hetta frá? Tað sum var gjørt í fjør var ikki ov lítið, men ov nógv. Og ALS-útgjaldslækkingin var skeiv. Ein trygging skal ikki minka dekningin, um fleiri skaðar henda. Og ALS-útgjaldið skal á sama hátt ikki lækka, tí fleiri eru arbeiðsleys. Tað hevur Høgni enntá fingið vitað frá fólki við skil fyri trygging.

lørdag den 9. februar 2013

FAS og nýggja linjan hjá Kringvarpinum?

Journalistikkurin í Kringvarpinum skal vera meira positivur. Nakað soleiðis varð sagt í Góðan morgun Føroyar í vikuni.

Tað var kanska nýggja, positiva linjan vit sóu í einum innslagi um skattaundantaksskipanina FAS í kvøld:

Dagur og vika ger ta niðurstøðu, at FAS er gott fyri føroyska búskapin.

Tað næsta verður kanska, at sjúka verður lagt fram positivt sum arbeiðsskapandi. Tað eru tær í sjúkraviðgerðarvinnuni (og eingin grund er at mótrokna sjúkradagar hjá tí sjúka), eins og ein skaðaódn gevur handverkarum arbeiði, men tá búskaparfrøðingar vísa á økt virksemi eftir skaðaódnir, so er ikki neyðugt at greiða frá, at tað ikki er gott uppá vanligan máta, men meira uppá "einki-er-so-ringt-at-tað-ikki-er-gott-fyri-okkurt"-mátan. Tí tað skilja fólk.

Jacob Vestergaard arbeiðir ikki fyri Føroya fólk og viðgongur tað

At føroyskir politikarar arbeiða ímóti samfelagsins áhugamálum havi eg skrivað um so ofta fyrr. T.d. herherherherherherher og her. Og nú viðgongur hann tað sjálvur. Jacob Vestergaard.

Aftur! Tí eg havi faktisk endurgivið Jacob Vestergaard fyrr, har hann viðgongur, at hann ikki arbeiðir fyri Føroya land, men heldur umboðar fiskivinnuna. Tá Havstovan hevði móttøku í sambandi við stjóraskifti í 2010, so segði JV:
í almenna rúminum kann tað meira enn so koma fyri, at tann yrkisbólkur, ið landsstýrismaðurin umboðar, ikki altíð er á einum máli við boðskapin, ið Havstovan kemur við

Nýggja dømi er samrøða við JV í Sosialinum, og í greinini "Øll vilja sleppa har, sum pengar eru at tjena júst nú" verður hann endurgivin fyri -- avgjørdur -- at siga:
Eg veit væl, at øll vilja sleppa inn, har sum tað eru nógvir pengar at tjena júst nú. Tað er natúrligt, og soleiðis hevur tað altíð verið. Henda tráan elvir til trýst og krav um atgongd til fiskivinnuna. Men hetta er ikki eitt atlit, ið eg kann leggja fiskivinnupolitikkin eftir

fredag den 8. februar 2013

Tjóðveldisflokkurin um "fólksins ogn"

Á kyndilsmessu hevði Tjóðveldi fund í Skálavík um fiskivinnuna og aðalstjórnin og tingmanningin staðfesta:
  • At virðini av livandi tilfeingi føroyinga eru so týðandi, at tey eru grundarlag fyri varandi búskaparvøkstri, vælferð og nýggjum møguleikum hjá núverandi og komandi ættarliðum.
  • At verandi fiskivinnupolitikkur hevur undirgrivið upprunaligu endamálini við lógini um vinnuligan fiskiskap, bæði tá ið ræður um stovnsrøkt og um møguleikarnar hjá manningum, vinnu og samfelagnum øllum at fáa sum mest burturúr tilfeinginum.
  • At politisk útluting av rættindum til úrvald hevur elvt til spekulasjón og keyp og sølu av fólksins ogn, soleiðis at stórur partur av flotanum og rættindunum er savnaður á fáar – og í stóran mun útlendskar – hendur.
  • Rættindini og virðini verða drigin úr føroysku vinnuni og úr føroyska samfelagnum.

Tórsportal sum ein fyrimynd fyri føroyskar miðlar

Í nýggjari grein á Tórsportal ("Orsakað Flóvin, búskaparfrøðingur!") verður mistakið at gera meg til hagfrøðing rættað.

Tað var í grein teirra ("Vrakaður til Búskaparráðið"), sum vísti til mína blogggrein ("Vigaður og funnin ov lættur") um, at eg ikki varð valdur í Búskaparráðið, at Tórsportal gjørdi meg til hagfrøðing. Hetta rættaði eg í nýggjari grein ("Ein frøðingur og annar: Ein løgin rætting"). Sum Tórsportal nú hevur tikið til sín.

Eg má -- og vil fegin -- rósa Tórsportal fyri at rætta sítt mistak. Tað er tíverri ikki nakað, føroyskir fjølmiðlar gera í nóg stóran mun. At okkurt er komið skeivt fyri verður tíverri ofta ikki hildið vera nóg góð orsøk til at rætta.

Tórsportal er sum ein fyrimynd fyri føroyskar fjølmiðlar!

Hita húsini við vindi

Hetta kann lættliga misskiljast:

Forsíðan á seinastu Vinnuvitan.biz

Lesarar av Vinnuvitan.biz sum vilja spara olju eru farnir at lata vindeygað upp, tá vindur er.

Brot úr chatti - eitt felags hjartasuff

Guðlaugur, ivrigur tjóðveldismaður, skrivar til mín á facebook-chattinum:
Hufffff. Hetta er tað sum er størsti trupuleikin hjá tjóðveldisflokkinum:
Yvirlýsing: Tilfeingið er ogn, lunnindi og møguleiki føroyinga
hví skulu tey altíð brúka orð sum styggir vanliga veljarin vekk. her meini jeg við orðið "lunnindi"
so hóast boðskapurin ofta er góður, so styggja tey vanliga fólkið vekk við at brúka slík orð.

Eg svari:
Júst so! Og at ávara ímóti feudalismu, sum fá vita hvat er, kemur man heldur ikki langt við. So er nógv lættari at ávara ímóti kommunismu, sum Fólkafl hevur valt at kalla marknaðarbúskap (sum Fólkafl ikki veit, hvat er).

torsdag den 7. februar 2013

Búskaparráðið vildi niðurleggja ALS

Í eini tekstboks í á síðu 24 í frágreiðingini (pdf) hjá Búskaparráðnum í desember 2008, skrivar ráðið:
Niðurlegging av ALS
Hugsanin aftanfyri stóru eginognina hjá ALS er at kunna standa ímóti stórum og drúgvum arbeiðsloysi. Búskaparráðið heldur tó, at hetta er ein óneyðug upphópan av peningi, tí til ber at tálma stórum arbeiðsloysi uttan ein stovn sum ALS. Búskaparráðið mælti tískil til fyrr í ár, at lata kapping ráða á arbeiðsloysismarknaðinum, so fólk kundu velja at tryggja seg privat. Har er tó eisini annar møguleiki, um fólk vilja halda á við almennari arbeiðsloysistrygging. Tað er at lata landið hava arbeiðsloysistryggingina um hendið.
Landið kann jú eins væl og ALS rinda arbeiðsloysispengar og móttaka arbeiðsloysisinngjaldið ígjøgnum landsskattin. Einasti munurin er tann, at tá verður ikki neyðugt at savna saman pening í so stórum nøgdum, tí landið hevur jú ongan trupulleika við halli á fíggjarlógini, um arbeiðsloysið er stórt í nøkur ár. Við slíkari umlegging hevði borið til at nýta peningin, ið er í grunninum. Til dømis hevði borið til at lækka uttanlandaskuldina, sum allir føroyingar eru við til at niðurrinda.

Búskaparráðið var tá mannað við Gunn Danielsen, Jørn Astrup Hansen, Kaj Johannessen, Rúnu Hjelm, Zvonko Mrdalo, Elisabeth Eldevig Olsen og Duritu Tausen. Róar Akralíð var skrivari. Búskaparráðið hevði tá sjey limir (eftir lógini frá 1995) harav fyrstu trý vóru búskaparfrøðingar og hini fýra aðrir relevantir frøðingar.

Eru suðuroyingar og sandoyingar bara nøkur grenj?

Fólkateljingin Manntal í 2011 spurdi føroyingar um teirra heilsu, og úrslitini eru við í fyrstu útgávu av uppgerðum (beinleiðis link til pdf), ið kom í hvørt hús í landinum fyrr í vikuni.

Tveir spurningar vóru um heilsuna, tann fyrri var stutt og greitt:

Klipt úr spurnarblaðnum. Kelda: www.manntal.fo

Seinni spurningurin spurdi fólk, um teirra dagliga virki var avmarkað av varandi heilsutrupulleika ella breki.

Fólksins ogn: Ongi langtíðar fiskiloyvi

Hugtakið "Fólksins ogn" merkir, at alt Føroya fólk (eisini komandi ættarlið) skal hava javngóðar møguleikar at gagnnýta fiskatilfeingið.

Skal natúrtilfeingið vera Fólksins ogn og skal henda áseting geva meining, so ber ikki til, at Føroya Løgtingið ger samtykt, sum letur einum útvaldum skara fiskirættindini, og samstundis bindir komandi løgting, so tey ikki kunnu áseta reglur, ið geva øllum javnbjóðis rættindi at sleppa framat at gagnnýta fiskatilfeingið.

At útluta fiskirættindi fyri meira enn eitt valskeið (fýra ár) eigur grundlógin at forða fyri.

onsdag den 6. februar 2013

Arbeiðsgevarar og miðlar í felags herferð móti arbeiðsleysum

Danske Arbejdsgivere vil have lavere lønninger, men først skal sikkerhedsnettet udhules, so man skal lige have alle medierne til at køre hetz mod de arbejdsløse. Så man producerer noget som lanceres som en analyse...

Ikke én journalist har inddraget den høje danske arbejdsfrekvens i dækningen av "analysen" fra DA. Ikke én undrede sig over, at DA's forbillede (Sverige) har stort set samme arbejdsløshed som Danmark (omkring 7.5 pct).

Det kører i mindst 24 timer. Hold kæft hvor er det nemt i en i forhold til det begrænsede talent vellønnet journaliststilling at sparke til de som har været mindre heldige på arbejdsmarkedet.

Úti ella heima - tað er trupult at spáa um búskapin

IMF kom við skeivari búskaparráðgeving í 2010. Hetta ásannaði stovnurin á vári 2012, og fekk rættað upp uppá tað í nýggjum tilmælum á heystið 2012, sum eg skrivaði um herher og her. Móti árslok kom IMF eisini við nýggjum útrokningum av multiplikatorum, sum eg eisini skrivaði um avleiðingarnar av.

Óheftir búskaparfrøðingar, typist universitetsøkonomar, vístu seg at raka nógv betri í sínum metingum enn IMF. Fleiri búskaparfrøðingar skriva bloggar, og havi eg links til fleiri teirra úti til høgru her á mínum bloggi.

So ráðgevingin hjá IMF var skeiv aftaná at kreppan rakti. Men hvussu var so við ráðgevingini áðrenn kreppan veruliga rakti?

tirsdag den 5. februar 2013

Ein frøðingur og annar: Ein løgin rætting

Tórsportalurin skrivar um, at eg varð vrakaður til Búskaparráðið, og vil vera við, at eg eri hagfrøðingur. Eg havi arbeitt eitt sindur við hagtølum, bæði at framleiða tey og analysera tey, men eg eri ikki hagfrøðingur.

Eg eri búskaparfrøðingur, cand.scient.oecon, tí eg havi lisið matematik-økonomi (har økonomiin er nationaløkonomi) og prógv frá Københavns Universitet.

Sambært §2, stk. 2 í Llóg. 50 frá 2009 um Búskaparráð, er krav, at
Limirnir skulu vera búskaparfrøðingar við kandidatútbúgving frá hægri lærustovni.

So var eg hagfrøðingur, kundi eg ikki innstillast til Búskaparráðið.

Eg veit ikki, hví Tórsportalurin heldur, eg eri hagfrøðingur. Men summi halda, at Tórsportalurin er ein miðil.

Vilja fakfeløgini endurskapa trúvirðið?

Eg haldi tað er skeivt, um fakfeløgini ikki heita á Ingeborg Winther um at leggja frá sær í ALS-stýrinum. Hon var partur av tí stýri, ið manglaði dømikraft, tá man vildi sleppa av við Ernst Jacobsen sum stjóra.

Hinir báðir stýrislimirnir fyri løntakarasíðuna hava tikið avleiðingarnar og hava lagt fra sær. Tað kann vera við til at endurskapa álit á í hvussu er fakfeløgini, um ikki ALS-skipanina. Men Ingeborg er eftir og tykist tvíhalda um sessin, hóast hon hevur verið við til somu avgerðir sum Jan Højgaard og Kartni Ravnsfjall.

Tá talan ikki er um ein serfrøðingabólk, so er tað hesin førleikin, almindelig dømikraft, ið má vera avgerandi kriterium at sita í einum stýri ella eini nevnd. Talan er um misskiltan loyalitet móti eini fyrrverandi, legendariskari forkvinnu í Føroya Arbeiðarafelag, um tað er orsøkin til at fakfeløgini ikki vilja vísa Ingeborg misálit.

Undirtøkan hjá fakfeløgunum kann lættliga standa upp á spæl, um fólk síggja slíkt pamparí fara fram við  borðinum og ikki fáa tær avleiðingar, tað eigur. Hinvegin kunnu fakfeløgini her vera við at seta ein hægri standard enn arbeiðsgevarasíðan tykist gera, ið ikki bara gagnar fakfeløgunum sjálvum, men vónandi við tíðini kann gagna øllum føroyska samfelagnum, við at ganga ímóti og gera upp við pamparíi og nepotismu.

søndag den 3. februar 2013

Kjak um europeiska identitetskreppu í Deadline á DR2

Kjak beint nú í Deadline á DR2 (byrjar eftir 7:30) um identitetskreppuna í Europa. Sjálvsagt snýr tað seg eisini um politikk, men man kann forklára øgiliga nógv við økonomi. Stutt sagt er hetta tað:

Týskand kom ikki úr tí drúgvu kreppuni eftir samanleggingina fyrr enn eitt boom í Suðureuropa økti týska útflutningin. Týska samanleggingin hevði oyðilagt kappingarføri hjá týskum fyritøkum, ein trupulleiki sum ikki bar til at loysa í Tysklandi einans. Teir reformar sum Týskland framdi, hjálpa Týsklandi í dag, men vóru ikki við til at fáa Týskland úr sínum lágkonjunkturi.

Halgir Winther Poulsen eigur halda seg til løgfrøðina

Í Sosialinum fríggjakvøldið sigur ‎Halgir Winther Poulsen:
nú ætlar man eftir øllum at døma at lata loyvi endaliga út til tey, sum av tilvild eru inni í vinnuni júst nú. Tað gongur snøgt sagt ikki

Hatta er púra rætt!

lørdag den 2. februar 2013

National- og onnur økonomi

Hon er ikki nýggj, men altíð aktuel. Tað er greinin Búskaparráðið og »búskaparligi veruleikin« (pdf) í Dimmu 8. januar 2004, har skrivar Jóannes Jacobsen, táverandi skrivari í Búskaparráðnum:
Hóast heitið búskaparfrøðingur verður brúkt sum felagsnevnari fyri bæði samfelagsbúskaparfrøðingar og virkisbúskaparfrøðingar, er sera lítið samband millum tað, sum hesir báðir takast við. Tey fyribrigdi, sum gera seg galdandi fyri heilar vinnur ella alt samfelagið undir einum á aðrari síðuni og fyri ta einstøku fyritøkuna á hinari, eru so ymisk, at læra um virkisbúskaparlig viðurskifti gevur stórt sæð einki innlit í samfelagsbúskaparlig viðurskifti og øvugt.

fredag den 1. februar 2013

Bara gott, hetta ikki er í Føroyum!

Vit frætta úr Grønlandi, og Politiken skrivar, at "Grønlands toppolitikere er tæt på mineindustrien". Hetta er um samanblanding av privatum vinnuligum áhugamálum og politisku umsitingini av tilfeingisrættindum:
De to vigtigste ministre, landsstyrestyreformand Kuupik Kleist (IA) og råstofminister Ove Karl Berthelsen (IA), er stiftere af mineralselskabet GreenGems, som de styrede indtil 2009, hvor de gav deres bestyrelsesposter videre til deres respektive hustruer, som de stadig har.
I regeringsperioden er der udstedt efterforskningstilladelse til virksomheden. Den er nu trukket tilbage efter hård offentlig kritik.
(...) Landsstyreformand Kuupik Kleist, der i går udskrev valg, har ingen kommentarer. Råstofminister Ove Karl Berthelsen (IA) kan ikke se problemet.

Gott slíkt ikki kemur fyri í Føroyum!

Fólksins ogn til fólksins gagn - eisini í India

Vert er at geva gætur um eina grein í Times of India 3. februar 2012, um ein dóm í indiska Hægstarætti. Ein grein, eg eisini deildi á facebook 11. mars í fjør. Greinin staðfestir í yvirskriftin, at
Natúrtilfeingi skal nýtast til fólksins felags gagn, sigur Hægstirættur

Grundgevingin í dóminum er greið: natúrtilfeingi er fólksins ogn, og hóast stjórnin umsitur tilfeingið fólksins vegna, so eru avmarkingar, hvussu stjórnin kann gera hetta, tí tað skal koma øllum fólkinum javnt til góðar. Hetta er eisini í tráð við undanfarnar dómar, ið siga ikki bara, at fólksins ogn skal koma øllum til góðar, men eisini at einstaklingar skulu ikki gera sær dælt av teimum:
The Supreme Court on Thursday once again reiterated that all natural resources are public goods and the government as the people's trustee has a duty to ensure that these are distributed in a fair manner for larger public good.
The court cited an earlier judgment, which had said "that natural resources are vested with the government as a matter of trust in the name of the people and it is the solemn duty of the state to protect the national interest and natural resources must always be used in the interest of the country and not private interests."

Vigaður og funnin ov lættur

Fyrst var tað Kaj Leo, sum strikaði meg sum vin á facebook, hart og brutalt. (Leivur viðmerkti eisini.)

So eg visti, at eg var ikki Kajsarans vinur. Men allíkavæl!

Nú er tað Jørgen Niclasen, sum ikki vil hava meg í Búskaparráðið. Eg skilji einki. Eg havi enntá roynt at smigra við at skriva, at "Føroya behøvast ikki hava Landsbankan: tjekka bara linkið.