Sider

lørdag den 24. november 2001

Aftaná valstríðið

(Grein í Sosialinum 24. november 2001 undir teiginum »Teldubrævið«)

Í gjárkvøldið endaði valstríðið. Í dag er val. Og gongst betur at telja enn í Florida í fjør vita vit í kvøld hvør vann. (Hetta er skrivað valdagin, men fyri ikki at gera ein býttan feil ikki sent Sosialinum fyrr enn eftir úrslitið er kent.)

Hóast allar kanningar til tað síðsta hava víst, at úrslitið fer at verða greiður borgarligar meiriluti, og at Anders Fogh Rasmussen úr Venstre verður forsætisráðharri, hava serfrøðingarnir verið sera varnir at kjósa vinnaran frammanundan. Tað lærdu teir ikki at gera við seinasta val, tá bæði veljarakanningarnar undan valinum og eisini útgongukanningin hjá aðrari sjónvarpsrásini vóru skeivar, og Socialdemokratiet við Poul Nyrup Rasmussen vann í evstu løtu. Tá fall avgerðin við eini broyting í Føroyum. Sjálvandi endurtekur tann søgan seg ikki, hóast føroysku miðlarnir, sum ikki høvdu betri søgur, spekulera um tað.

Talan hevur verið um eitt rættiliga løgið valstríð. Miðlarnir hava næstan bara skrivað og talað um hvør av forsætisráðharravalevnunum fer at vinna. »Rasmussen eller Rasmussen«, »Præsidentvalg»«, »Titelindehaveren og udfordreren«. Í hinum flokkunum hava politikarar gramt seg um, at trupult hevur verið at sleppa fram at mikrofonunum.

Talan hevur eisini verið um eitt skitið valstríð. Ikki tí valevni hava verið hunddálkað stórvegis, men flóttafólk og tilflytarar (sum ikki eru hvítir, væl at merkja). Útlendsk tíðindafólk, sum hava skrivað heim um valstríðið siga seg øtast, og um nakar hevur lisið tað teir hava skrivað, er myndin av Danmark neyvan so vøkur úti í heimi longur. Nú eru tað ikki longur bara føroyingar sum halda, at danir ikki eru so fittir, sum teir sjálvir halda.

Komandi forsætisráðharrin hevur sjálvur hjálp væl til at skapa øsing ímóti teimum fremmandu í Danmark. Sjálvur hevur hann generaliserað og tosað um fupp-flóttafólk og kriminellar synir hjá tilflytarum. Og síðani latið stuðulsflokkin Dansk Folkeparti við Piu Kjærsgård á odda gera restina av skitna arbeiðinum.

Og tað er vert at leggja til merkis, at síðani yvirgangsatsóknina 11. september hava einans tveir persónar, sum vit vita um, bjóðað av til heilagt kríggj: Osama bin Laden og Pia Kjærsgård. Pia Kjærsgård hevur av sjálvum talarastólinum í Fólkatinginum boðað frá, at Islam skal niðurberjast. Greitt brot á átrúnaðarfrælsi í donsku grundlógini, men tað tosa vit ikki hart um.

Tað sum ger valstríðið í Danmark áhugavert eisini í altjóða høpi er, at tað er fyrsta tjóðartingsval í øllum Vesturheiminum síðani yvirgangsatsóknirnar í USA og ta tortrúgv móti teimum fremmandu, sum síðani hevur verið. Danmark gjørdist fyrsta landið har politikarar skuldu til roynd í at standa fast við tollyndis-linjuna, sum teir hava hildið seg til higartil, hóast ávísan fólksligan mótvilja. Og teir flestu av teimum fremstu dumpaðu.

Tað einasta sum í endaspurtinum fekk hjartað hjá einum humanisti at banka var tá Marianne Jelved úr Radikale Venstre ákærdi Anders Fogh Rasmussen fyri vantandi politisk leiðsluevni, tí hann í valstríðnum gjørdi sær dælt av eggjan til fremmandahatur frá sínum stuðulsflokki.

Stóran altjóða áhuga hevur tað ikki, at ein sjálv útnevndur danskur islam-serfrøðingur hevur verið gestarøðari á landsfundi hjá einum føroyskum flokki upp undir fólkatingsvalið og hevur sagt ræðusøgur. Men tá eisini føroyskir politikarar soleiðis royna eggja til átrúnarligt stríð hevur tað týdning at eisini føroyingar í Danmark brúka rættin at velja.